Wernisaż „1939–1945. Koło w czasie okupacji” – wyjątkowa lekcja historii w kolskiej bibliotece.
–
Wczoraj, 4 kwietnia 2025 roku o godzinie 16:30, w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Kole odbył się uroczysty wernisaż wystawy historycznej zatytułowanej „1939–1945. Koło w czasie okupacji”. Kuratorami wystawy są Pan Konrad Kołodziejski oraz Pani Paula Linde, a wydarzenie odbywa się pod patronatem Burmistrza Miasta Koła, Krzysztofa Witkowskiego.
–
Wystawa już od pierwszych chwil cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców i pasjonatów historii regionu. W przestrzeni biblioteki zaprezentowano bogaty zbiór materiałów dokumentalnych, ikonograficznych oraz eksponatów z czasów II wojny światowej, w tym wiele unikatowych pozycji pozyskanych z Archiwum Państwowego w Poznaniu oraz lokalnych osób m.in. Piotra Śniegockiego.
–
W antyramach można podziwiać m.in. kopie dokumentów dotyczących działalności niemieckiego Urzędu Powierniczego (Treuhandstelle), który zajmował się przejmowaniem i zagospodarowywaniem zagrabionego mienia mieszkańców. Szczególne poruszenie wywołały listy wysiedlonych mieszkańców Koła, którzy zostali deportowani w pierwszym transporcie już w grudniu 1939 roku. Na wystawie nie zabrakło również wzruszających opowieści o ratowaniu księgozbiorów przedwojennych kolskich bibliotek, a także bogatej kolekcji zdjęć i pocztówek z okresu okupacji.
Ciekawostki związane z eksponatami:
W wyposażeniu członka Luftschutzu, czyli niemieckiej obrony cywilnej, znalazł się oryginalny hełm z sygnaturą producenta z 1941 roku, używany podczas alarmów lotniczych oraz ewakuacji mieszkańców. W jednej z gablot zobaczyć można fragmenty zastawy stołowej z kolskiego szpitala – na spodzie naczyń wciąż widoczne są oznaczenia producenta- Porzellan und Steingutfsbriken in Kolmar ( fabryka porcelany w Chodzieży). Szczególną uwagę przyciąga tablica z nazwą niemieckiej spółdzielni rolniczej ” Bauersiedlung Hohensalza GmbH ,Posen wisząca na siedzibie tej instytucji przy dzisiejszej ulicy Poniatowskiego. Wśród prezentowanych dokumentów znaleźć można oryginalne dowody tożsamości (tzw. Kennkarten) mieszkańców Koła, wystawiane przez okupacyjne władze niemieckie. Jedna z nich należała do nauczycielki, która prowadziła tajne nauczanie. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się również kolekcja pocztówek pochodząca ze zbiorów Burmistrza Krzysztofa Witkowskiego. Wśród nich znajdują się także tzw. pocztówki księżycówki – nastrojowe kartki przedstawiające nocne widoki, często z charakterystycznym, domalowanym światłem księżyca. Prawdziwym „rodzynkiem” kolekcji jest widokówka przedstawiająca spaloną synagogę, uchwyconą tuż po ugaszeniu pożaru z 1939 roku. To niezwykle rzadki i poruszający dokument o dużej wartości historycznej. Na jednej z plansz umieszczono także reprodukcję planu miasta z 1941 roku, gdzie widoczne są zmienione nazwy ulic – m.in. obecna ulica Sienkiewicza figuruje tam jako Baltenstraße.–
Miasto Koło w czasie II wojny światowej znalazło się pod niemiecką okupacją już we wrześniu 1939 roku, krótko po wybuchu wojny. W ramach tzw. Kraju Warty (Warthegau), wcielonego bezpośrednio do III Rzeszy, Koło zostało poddane brutalnej germanizacji i represjom. Zmieniono nazwę miasta na Warthbrücken, a życie codzienne podporządkowano polityce okupanta, który dążył do całkowitego wyniszczenia polskiej tożsamości narodowej.
–
Okupacja oznaczała masowe wysiedlenia, konfiskaty majątków, przymusową germanizację, zakaz używania języka polskiego oraz likwidację lokalnych elit – nauczycieli, księży, urzędników. Władze niemieckie powołały m.in. Urząd Powierniczy (Treuhandstelle), który zarządzał przejmowanym mieniem Polaków oraz Żydów, kierując je na potrzeby niemieckich osadników lub instytucji. W grudniu 1939 roku rozpoczęto pierwsze masowe deportacje mieszkańców Koła, głównie inteligencji i właścicieli ziemskich.
–
Mimo terroru, Polacy prowadzili tajne nauczanie, przekazywali sobie informacje z podziemnej prasy, a biblioteki i księgozbiory starano się ukrywać przed zniszczeniem. Wystawa przywraca pamięć o tych tragicznych, ale i bohaterskich chwilach.
–
Wystawę można zwiedzać do 21 kwietnia 2025 roku w godzinach otwarcia biblioteki. Organizatorzy serdecznie zapraszają wszystkich zainteresowanych do udziału w tej niezwykłej podróży w przeszłość – to nie tylko okazja do poznania historii Koła, ale również do refleksji nad losem jego mieszkańców w jednym z najtrudniejszych okresów w dziejach miasta.
–
–
–
–
–
–
–
źródło: Kolskiefakty.pl
